|
Kasteel Stapelen
Kasteel Stapelen in het Dommeldal te Boxtel is vooral bekend vanwege zijn neo-gotisch uiterlijk (Tudorstijl) uit het midden van de negentiende eeuw. Uit de periode daarvoor zijn voornamelijk de kapel en ridderzaal (met originele kap uit de veertiende eeuw) van belang. Het zijn dan ook vooral deze onderdelen die we tijdens ons bezoek mogen bekijken.
Sinds 1915 is Stapelen een klooster van de Paters Assumptionisten, dat nu nog 14 bewoners telt. Een geslacht Van Stapelen kennen we vanaf de twaalfde eeuw, maar de vroegste bouwgeschiedenis van Stapelen blijft nog een onduidelijk hoofdstuk. In de loop van de dertiende eeuw kwam Stapelen vermoedelijk in bezit van de heren van Boxtel, die toen, naar het zich laat aanzien, hun oorspronkelijke woonplaats, de ‘kerkheuvel’ van Boxtel, verlieten en naar het Dommeldal verhuisden. Boxtel-centrum kreeg vanaf dat moment een klein-stedelijke opzet, vergelijkbaar met de hertogelijke stichtingen Oisterwijk, Eindhoven en St.-Oedenrode. Boxtel zelf bleef een vrije heerlijkheid tot 1439, toen het de leenhoogheid van Brabant accepteerde.
Voor wie wat wil nalezen: Het Brabants Kasteel 1992-3/4; 1994-1; 1999-1/2.
Kasteel Gemert
Na conflicten met de oorspronkelijke heren van Gemert weet de Duitse Orde op het einde van de 14de eeuw de heerlijke rechten over Gemert te verwerven. Met instemming van de hertogin van Brabant start dan begin 15de eeuw de bouw van een imposant kasteel, bestaande uit een rechthoekige hoofdburcht met hangtorentjes en twee traptorens op de binnenplaats. Verder een uitgebreide voorburcht met fraai versierde hoektoren (“donjon”) naast de poort. Opmerkelijk zijn de vele gotische versieringselementen in baksteen en spaarzaam ook in natuursteen met spaarnissen en dergelijke. Dit doet sterk denken aan het uiterlijk van de burchten van de Duitse Orde in het kernland Pruisen. Als commanderij viel Gemert onder de Landcommanderij Alden Biesen bij Tongeren. In de 17de eeuw werd aan het complex nog een voorhof of neerhof toegevoegd. Midden 18de eeuw werd de hoofdburcht (op enkele kelders na) afgebroken en vervangen door een strakke classicistische nieuwbouw. Later verdween ook de tussengracht en volgden er nog meer aanpassingen.
Op het moment van de excursie in gebruik als klooster voor de Paters van de H. Geest en ingericht voor diverse doeleinden.
Huize Zwanenburg
Vanuit een middeleeuwse hoeve (het goed te Boeghem = Beugt) ontwikkelde zich via een ‘stenen kamer’ in de 16de en 17de eeuw een meer uitgebreid complex, dat herhaaldelijk werd opgeknapt en uitgebreid. In de 19de eeuw werd de boerderij toegevoegd. Schilderachtig gelegen langs de Aa. Momenteel zijn er vergevorderde plannen tot een ecologisch verantwoorde herinrichting van de directe omgeving. Het fraaie huis is particulier bezit en wordt bewoond door de eigenaar, de familie Van Bouwdijk Bastiaanse.
Kasteel Stapelen
|
